Dnia 20 września 2017 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zajął stanowisko w sprawie kredytów udzielanych w obcej walucie. W sprawie rumuńskich kredytobiorców wydał wyrok, który może mieć wpływ również na sprawy polskich „frankowiczów”.
W wyroku w sprawie I-C186/16 uznał, że banki udzielając kredytów w obcych walutach (w omawianej sprawie kredyt był indeksowany we frankach szwajcarskich) zobowiązane są do pełnego i rzetelnego informowania kredytobiorców o ryzyku walutowym. W sprawie powodowie wnieśli o uznanie za nieważne postanowienia umowy kredytowej przerzucające ryzyko walutowe całkowicie na kredytobiorców i o ustalenie nowego harmonogramu spłaty kredytu, z uwzględnieniem przewalutowania z franków na leje rumuńskie. Przewalutowanie według powodów miało nastąpić według kursu z dnia zawarcia umowy. W odróżnieniu od spraw polskich „frankowiczów” w przedmiotowej sprawie kredytobiorcy zobowiązani byli spłacać raty kredytu również w CHF.
Odnosząc się do ryzyka walutowego Trybunał podkreślił, iż nie chodzi tu o jako takie ryzyko walutowe, ale o skalę zmian kursu waluty obowiązującą w trakcie trwania całej umowy kredytowej. Zdaniem TSUE niedopuszczalne jest całkowite przeniesienie ryzyka walutowego na kredytobiorców. Praktyka polskich banków przedstawiających symulację zmian kursu walut jedynie w okresie miesiąca w świetle omawianego orzeczenia jest praktyką niedopuszczalną. Dodatkowo banki zabezpieczając się przed ryzykiem kursowym dopuszczają się nadużyć w zakresie równowagi kontraktowej.
W omawianym orzeczeniu TSUE zwrócił również uwagę na konieczność informowania przez banki o wpływie deprecjacji waluty (np. PLN) i wzrostu zagranicznej stopy procentowej na wysokość raty kredytu we frankach szwajcarskich. Trybunał stwierdził, iż niewskazanie przez bank faktu silnych zmian kursu franka w stosunku do leja rumuńskiego, stanowi o niepełnym i niewystarczającym przedstawieniu ryzyka walutowego. W konsekwencji kredytobiorcy nie byli w stanie podjąć decyzji o kredycie w sposób świadomy i rozważny.
Wymóg wynikający z Artykułu 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich przewiduje, że umowa kredytowa musi być przejrzysta nie tylko pod względem gramatycznym i formalnym, ale przede wszystkim w sposób klarowny musi przedstawiać mechanizmy, które ostatecznie będą miały ekonomiczne konsekwencje dla kredytobiorców. Decyzja o zawarciu umowy musi być zatem podjęta w oparciu o jasne i zrozumiałe kryteria dotyczące m.in. ryzyka walutowego.
Sądy krajowe zobowiązane są przy rozpatrywaniu spraw „frankowiczów” do wnikliwej oceny całokształtu okoliczności faktycznych towarzyszących ofercie banku i zawieraniu umowy kredytowej. Sąd musi zatem ocenić czy kredytobiorcy zostały przedstawione wszystkie informacje niezbędne do oceny ekonomicznych konsekwencji zawieranej umowy i całkowitego kosztu kredytu oraz czy zostały one przekazane w sposób, o którym mowa w Artykule 4 ust. 2 dyrektywy Rady 93/13/EWG. Jeśli zatem w konsekwencji postępowania dowodowego sąd krajowy uzna, że na skutek niewystarczającego poinformowania o mechanizmach i ryzyku walutowym naruszona została równowaga kontraktowa, istnieć będą podstawy do uznania, że postanowienia umowy kredytu dotyczące waluty w jakiej udzielany jest kredyt (np. CHF) są nieuczciwym warunkiem, a w konsekwencji nie wiążą kredytobiorcy. Jeśli postanowienia takie regulują główne świadczenia stron konsekwencją będzie nieważność całej umowy.
